عنوان: بررسي چگونگي بازتابِ عاطفه در زبان غزلیّات شمس پایان نامه

دیوان کبیر (به فارسی دیوان کبیر) که با نام های دیوان شمس (دیوان شمس) و دیوان شمس تبریزی (دیوان شمس تبریزی) نیز شناخته می شود، مجموعه ای از اشعار شاعر ایرانی و عارف صوفی مولانا است. جلال الدین محمد بلخی معروف به مولانا. مجموعه ای از غزلیات که به زبان فارسی سروده شده است، بیش از 40000 بیت و بیش از 3000 غزل دارد.

اشعار دیوان ضمن پیروی از سنت دیرینه شعر صوفیانه و نیز قراردادهای متریک سنتی غزلیات، سبک شعری بی نظیر و خلسه گونه مولانا را به نمایش می گذارد. این دیوان که پس از غیبت معلم روحانی محبوب مولانا، شمس تبریزی، به رشته تحریر درآمده، به شمس تقدیم شده و دارای ابیات فراوانی در ستایش و مرثیه غیبت اوست.

اگر چه دیوان یک اثر تعلیمی نیست، اما همچنان مضامین عمیق فلسفی، به ویژه موضوعات عشق و اشتیاق را بررسی می کند.

اگرچه بیشتر اشعار به زبان فارسی سروده شده اند، اما برخی از آنها به زبان عربی و همچنین برخی از اشعار دو زبانه به زبان های ترکی، عربی و یونانی سروده شده اند.

بیشتر اشعار دیوان از قالب غزل پیروی می کند، نوعی غزل که اغلب برای بیان مضامین عشق و دوستی و نیز موضوعات عرفانی کلامی صوفیانه به کار می رود.

طبق قرارداد، شاعرانی که غزل می‌نوشتند، غالباً شخصیت‌های شاعرانه‌ای را انتخاب می‌کردند که سپس به عنوان اسم‌های قلمی در پایان اشعار خود، در آنچه که تخلوس نامیده می‌شود، استفاده می‌کردند. مولانا اکثر غزلیات خود را به عنوان خموش (سکوت) یا شمس تبریزی امضا کرد.

مولانا اگرچه به سنت دیرینه شعر صوفیانه تعلق داشت، اما سبک منحصر به فرد خود را توسعه داد. شایان ذکر است، به دلیل شیوه غیرمستقیم سرودن اشعار مولانا، بسیاری از شعرهای مولانا سبکی خلسه‌آمیز و تقریباً خلسه مانند دارد که با آثار دیگر شاعران حرفه‌ای اسلامی متفاوت است.

مولانا ظاهراً محدودیت‌های متریک سنتی غزل‌ها را محدود می‌دانست، و در یک غزل اظهار تأسف می‌کرد که تطبیق اشعار او در غزل‌سنج سنتی «دوم تا دوم» فرآیندی آن‌قدر وحشتناک بود که نزدیک بود او را بکشد.